Windows   XP    (nazwa   kodowa   Whistler)   –   wersja   systemu   operacyjnego   Microsoft   Windows   z   rodziny   Windows   NT (oparty   na   jądrze   NT)   firmy   Microsoft,   wydana   oficjalnie   25   października   2001   roku.   Jednocześnie   w   tym   dniu   wydano Windows   Media   Player   dla   Windows   XP   Koniec   wsparcia   technicznego   dla   tego   systemu   operacyjnego   nastąpił   8 kwietnia 2014. Windows   XP   w   wersji   Home   jest   oficjalnym   następcą   systemu   Windows   Me,   w   wersji   Professional   jest   następcą Windows 2000. Nazwa XP pochodzi od angielskiego słowa eXPerience , czyli „doświadczenie” lub „doznanie”

Cechy systemu Windows   XP   jest   udaną   próbą   stworzenia   jednolitej   linii   systemów   Windows.   Wcześniej   Microsoft   rozwijał   dwie   linie produktów:   jedną   dla   użytkowników   domowych   (linia   9x/Me),   a   drugą   do   zastosowań   zaawansowanych   (linia   NT). Pociągnęło to za sobą brak kompatybilności z wieloma aplikacjami DOS-owymi. System    opiera    się    na    kodzie    NT    z    dodanym    nowym    interfejsem    graficznym    Luna    zawierającym    wiele    nowości    i usprawnień    w    stosunku    do    interfejsu    użytego    w    poprzednich    wersjach.    Ponadto,    zawiera    zintegrowaną    zaporę sieciową.   Zapora   sieciowa   obecna   w   Windows   XP   jest   prostym   filtrem   pakietów,   który   jest   domyślnie   aktywny   po zainstalowaniu   systemu   z   dodatkiem   Service   Pack   2   lub   nowszym   (bez   tego   dodatku   zapora   jest   aktywowana   dopiero po skonfigurowaniu sieci). System   wyposażono   w   przeglądarkę   Internet   Explorer   6   lub   Internet   Explorer   7   w   dodatku   Service   Pack   3   i   odtwarzacz multimedialny   Windows   Media   Player   (wersja   8   w   systemie   bez   dodatku   Service   Pack   i   z   Service   Pack   1   lub   9   z   Service Pack   2   i   Service   Pack   3).   Dodano   także   funkcję   pulpitu   zdalnego,   dzięki   któremu   możliwa   jest   zdalna   pomoc   innemu użytkownikowi.   Dodanie   tych   aplikacji   do   systemu   pociągnęło   za   sobą   dalsze   oskarżenie   w   kierunku   firmy   Microsoft   o praktyki monopolistyczne. Kontrowersje i sprzeciwy obrońców prywatności budziło także zintegrowanie z systemem usługi .NET Passport. Po    raz    pierwszy    w    historii    systemów    Microsoft    Windows    została    wprowadzona    do    systemu    aktywacja    mająca zapobiegać    piractwu.    Jeżeli    użytkownik    nie    aktywuje    produktu    w    30-dniowym    okresie,    przy    każdym    następnym zalogowaniu    jedyną    dopuszczalną    operacją,    na    jaką    system    pozwoli    będzie    aktywacja    produktu.    Po    dokonaniu aktywacji   przywrócona   zostanie   pełna   funkcjonalność   systemu   Windows   XP.   To   pierwszy   system,   w   którym   wdrożono ponadto mechanizm Windows Genuine Advantage, który sprawdza legalność klucza produktu. Windows XP obsługuje systemy plików NTFS i FAT32 oraz exFAT po zainstalowaniu aktualizacji Nowe funkcje systemu Możliwość   nagrywania   płyt   CD   za   pomocą   zintegrowanego   z   Eksploratorem   Windows   programu   do   nagrywania płyt. Grupowanie programów na pasku zadań. Wygładzanie czcionek na ekranach LCD przy pomocy ClearType. Wyświetlanie w Menu Start najczęściej używanych programów. Oczyszczanie pulpitu ze skrótów nieużywanych przez liczbę dni ustawioną przez użytkownika (domyślnie 60). Monitorowanie stanu baterii laptopa i hibernacja systemu w przypadku, kiedy stan baterii jest niski. Możliwość szybkiego przełączania użytkowników. Wersje systemu Istnieją dwie główne wersje: Home Edition (premium)  – wersja dla użytkowników domowych Professional    –   wersja   dla   firm   i   komputerów   przenośnych,   zawierająca   m.in.   obsługę   wielu   procesorów   oraz mechanizm uwierzytelnienia sieciowego. W listopadzie 2002 roku Microsoft opublikował dwie nowe wersje XP, przeznaczone dla konkretnych zastosowań: Windows    XP    Media    Center    Edition     –    wersja    dla    komputerów    HP    Media    Center    Computer,    niektórych komputerów   w   sieci   sklepów   Vobis,   Alienware   Navigator   oraz   Optimus.   Wersja   ta   jest   dostarczana   tylko   i wyłącznie z tymi komputerami i nie można jej kupić w sklepie. Windows XP Tablet PC Edition  – wersja dla urządzeń typu Tablet PC. Pod koniec roku 2004 roku Microsoft wydał kolejną wersję tego systemu: Windows   XP   Media   Center   Edition   2005    –   podobna   do   swojego   poprzednika,   jednak   posiadająca   nowe   opcje, design oraz kompozycję – Energy Blue, wykorzystującą nowy schemat kolorów Royale. Windows   XP   Tablet   PC   Edition   2005    –   aktualizacja   Windows   XP   Tablet   PC   Edition   wprowadzona   w   ramach   Service Pack 2. W   niektórych   krajach,   takich   jak   Rosja   czy   Indie,   Microsoft   wprowadził   nową   edycję   systemu   Windows   –   Starter Edition. Zgodnie    z    decyzją    Komisji    Europejskiej    udostępniona    została    edycja    pozbawiona    186    plików,    w    tym    programu Windows    Media    Player    (a    co    za    tym    idzie    –    możliwości    odtwarzania    multimediów    bez    instalacji    dodatkowego oprogramowania).   Komisja   nie   zgodziła   się   na   proponowaną   przez   Microsoft   nazwę   Windows   XP   Reduced   Media Edition    i   wybrała   Windows   XP   N    spośród   pozostałych   nazw   zaproponowanych   przez   koncern.   Microsoft   twierdzi,   że nazwa taka może zdezorientować klientów, ale ostatecznie zatwierdził ją. System ten jest dostępny tylko w Europie. Windows XP jest dostępny w wersjach na platformy sprzętowe x86, ia64 i AMD64. Wymagania sprzętowe według producenta

Dodatki Service Pack Service Pack 1 Service   Pack   1   (SP1)   dla   Windows   XP   został   wydany   9   września   2002   roku.   Najbardziej   oczekiwanymi   zmianami   była obsługa   USB   2.0   oraz   dodanie   możliwości   ustawiania   dostępu   dla   programów   ( Określ   dostęp   do   programów   i   ich ustawienia    domyślne     w    aplecie    Panelu    sterowania    Dodaj    lub    usuń    programy ),    która    pozwala    na    wyłączenie    lub włączenie    dostępu    dla    domyślnych    aplikacji    z    różnych    dziedzin,    na    przykład    przeglądania    stron    internetowych, rozmowy poprzez komunikatory, itp. Obsługa    dysków    twardych    została    poprawiona    poprzez    dodanie    obsługi    standardu    LBA-48,    co    pozwoliło    na zwiększenie obsługiwanej pojemności dysków twardych do ponad 128 GB. Service   Pack   1   pozwalał   także   na   instalację   dysków   Serial-ATA   już   podczas   instalacji   systemu   z   krążka   oraz   zablokował dwa najczęściej używane numery seryjne używane w Windows XP Professional do ominięcia aktywacji systemu. Następnie   Microsoft   wydał   Service   Pack   1a,   aby   usunąć   wirtualną   maszynę   Java,   z   powodu   przegranej   sprawy   sądowej z   firmą   Sun   Microsystems.   Oprócz   jej   usunięcia   nie   wprowadzono   żadnych   zmian   w   porównaniu   z   pierwszą   wersją pakietu. Service Pack 2 Service Pack 2 (SP2) został wydany 25 sierpnia 2004 roku i wniósł do Windowsa XP bardzo wiele zmian. Są to m.in.: Centrum     zabezpieczeń     systemu     Windows     –     nowe     okno     w     systemie     zbierające     informacje     na     temat bezpieczeństwa    komputera,    czyli    sprawność    zapory    internetowej,    stan    Aktualizacji    automatycznych    oraz programu antywirusowego. Funkcja    blokowania    wyskakujących    okienek    –    funkcja    pozwalająca    na    blokowanie    wyskakujących    okien    w programie Internet Explorer. Nowa     zapora     systemu     Windows     –     inteligentnie     blokuje     potencjalnie     niebezpieczne     formanty     ActiveX, niebezpieczne programy komunikujące się z internetem oraz inne niebezpieczne dla komputera elementy. Technologia    NoExecute    –    programowa    implementacja    sprzętowej    technologii    Data    Execution    Prevention zapobiegająca    uruchamianiu    kodów    programów    umieszczonych    w    obszarze    pamięci    tylko    dla    danych.    Ma pomagać w likwidowaniu zagrożeń wirusowych. Ten   dodatek   serwisowy   wzbudził   dużo   kontrowersji   wśród   użytkowników,   ponieważ   spore   zmiany   nastawione   na bezpieczeństwo    spowodowały    kłopoty    z    aplikacjami,    które    zakładały    mniejsze    restrykcje    ze    strony    systemu operacyjnego.    Dlatego    też    Microsoft    zdecydował    się    wydać    katalog    programów,    które    działać    będą,    bądź    nie. Aktualnie   wszystkie   najpopularniejsze   programy   (a   także   większość   tych   mniej   popularnych)   posiada   już   darmowe poprawki,   które   eliminują   wszelkie   problemy   z   ich   działaniem   pod   Windows   XP   z   Service   Pack   2.   Poprawki   te   są dostępne    do    pobrania    ze    strony    producenta    danego    programu,    najczęściej    jako    jego    najnowsza    wersja.    Kolejną kontrowersją,   jest   to,   że   Windows   XP   nie   pozwoli   na   zainstalowanie   sterowników   karty   dźwiękowej,   bez   uprzedniego zainstalowania   SP2.   Ten   dodatek   to   już   ostatni   system   bez   zabezpieczeń   DRM.   Nie   jest   wspierany   od   13   lipca   2010 roku. Service Pack 3 W   lutym   2005   roku   Mike   Nash   z   Microsoftu   został   zapytany,   czy   będzie   wydany   Service   Pack   3   dla   Windows   XP. Microsoft    poinformował,    że    Service    Pack    3    pierwotnie    miał    się    pojawić    w    maju    2007    roku,    jednak    przełożono premierę   na   rok   2008   z   powodu   skupienia   się   Microsoft   nad   Windows   Vista   i   Office   2007,   czyli   dwoma   flagowymi produktami firmy. W nowym dodatku aktualizującym dodano kilka interesujących elementów, m.in.: • Uaktualnienie konsoli przystawek MMC 3.0, • Nowy sposób aktywacji systemu, • Dostęp do nowych sterowników, • Zwiększenie   wydajności   systemu.   Do   dodatku   nie   zostały   dołączone   nowe   wersje   Windows   Media   Player.   Jest   to ostatni   taki   zbiór   poprawek   dla   tej   edycji   systemu   operacyjnego   Windows.   Service   Pack   3   ukazał   się   21   kwietnia 2008   roku.   Wkrótce   po   premierze   tego   dnia   Service   Pack   3   został   wycofany   z   Windows   Update   oraz   Microsoft Download   Center,   jednakże   mimo   to   można   pobrać   go   z   serwerów   Microsoftu.   Wycofanie   zostało   spowodowane problemem   we   współpracy   Windows   XP   SP3   z   Dynamics   Retail   Management   System.   Ten   sam   błąd   odkryto   też   w SP1 dla Windows Vista, nie wpłynie to jednak na dostępność tego zbioru poprawek. Później   SP3   znalazł   się   w   Windows   Update   jako   poprawka   zalecana,   jednak   obecnie   już   SP3   znajduje   się   w   Windows Update jako poprawka ważna. Wsparcie dla SP3 zakończyło się 8 kwietnia 2014 roku. Krytyka Krytycy    twierdzili,    że    domyślny    interfejs    użytkownika    systemu    Windows    XP    (Luna)    dodaje    wizualnego    bałaganu, zabiera miejsce na ekranie i działa wolniej, jednocześnie oferując nowe funkcje. Wsparcie techniczne Wsparcie   techniczne   dla   Windows   XP   bez   dodatków   Service   Pack   skończyło   się   30   września   2004,   a   dla   systemów   z dodatkami   Service   Pack   1   i   1a   zakończyło   się   10   października   2006.   Wsparcie   techniczne   dla   systemu   z   dodatkiem Service   Pack   2   zakończyło   się   13   lipca   2010.   Microsoft   poinformował   oficjalnie   klientów   i   partnerów   o   utrzymaniu wsparcia   technicznego   dla   systemu   Windows   XP   z   dodatkiem   Service   Pack   3   do   8   kwietnia   2014   roku   oraz   aktualizacji bezpieczeństwa    dla    Microsoft    Security    Essentials,    System    Center    Endpoint    Protection,    Forefront    Client    Security, Forefront Endpoint Protection oraz Windows Intune do 14 lipca 2015 roku. Podstawowe   wsparcie   techniczne   dla   Windows   XP   zakończyło   się   14   kwietnia   2009.   Oznacza   to,   że   producent   będzie publikował jedynie poprawki dotyczące bezpieczeństwa dla systemu. Prawdopodobnie   amerykański   przemysł   zbrojeniowy   i   wojsko,   które   używają   Windows   XP   do   kontroli   procesów przemysłowych,   nie   wyrazili   zgody   na   zakończenie   wsparcia.   Wymogli   oni   na   Microsofcie   jego   przedłużenie   aż   do   roku 2019. Dla   zwykłych   użytkowników   Microsoft   zakończył   wsparcie   rozszerzone   8   kwietnia   2014   roku.   Jednocześnie   zostało zakończone wsparcie rozszerzone dla Microsoft Office 2003. Następcy systemu Windows XP Następcami    systemu    Windows    XP    przeznaczonymi    do    zastosowań    domowych    są    Windows    Vista    Home    Basic    i Windows   Vista   Home   Premium,   a   do   profesjonalnych   –   Windows   Vista   Business,   Windows   Vista   Enterprise   oraz Windows Vista Ultimate. Na systemie Windows XP jest także oparty Windows Server 2003.