Windows 1.x  – rodzina graficznych interfejsów użytkownika (GUI) przedsiębiorstwa Microsoft Windows   1.0   to   16-bitowe   graficzne   środowisko   operacyjne,   które   do   sprzedaży   trafiło   20   listopada   1985,   choć   jego nadejście   ogłoszono   w   miesięczniku   Byte   już   w   listopadzie   1982.   Było   ono   pierwszą   próbą   wprowadzenia   na   rynek środowiska operacyjnego opartego na wielozadaniowym graficznym interfejsie użytkownika dla platformy PC.
Windows 1.x
Logo systemu
Interfejs użytkownika
Menedżer plików MS-DOS
Producent Microsoft Pierwsze wydanie 20 listopada 1985; 31 lat temu Aktualna wersja 1.04 (Kwiecień 1987; 30 lat temu) Licencja MS-EULA Poprzednik MS-DOS (1981) Następca Windows 2.0 (1987)
Właściwości Wersja   1.0   jako   jedyna   pozwalała   na   ograniczone   uruchamianie   aplikacji   MS-DOS   w   trybie   wielozadaniowym, koncentrując   się   raczej   na   stworzeniu   standardów   interakcji   z   użytkownikiem,   modelu   uruchamiania   aplikacji   i stabilnego   interfejsu   programowania   aplikacji   (API)   natywnych   do   późniejszego   wykorzystania.   Dzięki   silnemu wsparciu   Microsoftu   w   kwestiach   kompatybilności   wstecznej,   nie   tylko   możliwe   jest   ogólnie   bezproblemowe uruchamianie    przeznaczonych    dla    Windows    1.0    programów    na    nowszych    wersjach    systemu,    ale    nawet rekompilacja   ich   kodu   źródłowego   i   w   ten   sposób   tworzenie   względnie   nowoczesnych   aplikacji   po   drobnych przeróbkach.   Windows   1.0   często   uznawano   za   "front-end"   dla   systemu   operacyjnego   MS-DOS   –   określenie   to   dotyczyło również   późniejszych   wersji   programu.   Rzeczywiście,   samo   środowisko   uruchamiane   było   z   linii   poleceń   DOS- u,   programy   napisane   dla   Windows   mogły   wywoływać   funkcje   MS-DOS,   a   same   były,   podobnie,   jak   w   DOS- ie,   zawarte   w   plikach   o   rozszerzeniu   .exe.   Pliki   .exe   stosowane   w   Windows   miały   jednak   własny   format   "nowy   wykonywalny"   ( New   Executable,   NE )   –   który   mógł   być   przetwarzany   tylko   w   środowisku   Windows   i który   pozwalał   między   innymi   na   ładowanie   porcji   kodu   i   danych   na   żądanie.   Aplikacje   w   założeniach   miały odwoływać   się   do   pamięci   tylko   poprzez   system   zarządzania   pamięci   Windows,   który   tworzył   programowy model    pamięci    wirtualnej,    co    pozwalało    na    uruchamianie    aplikacji    przekraczających    swoimi    rozmiarami dostępną w komputerze pamięć operacyjną.   Traktowanie   Windows   jako   wyłącznie   nakładki   kosmetycznej   na   MS-DOS   jest   mniej   uzasadnione,   jeśli   weźmie się   pod   uwagę   fakt,   że   prace   Microsoftu   nie   zmierzały   do   stworzenia   nowego   systemu   operacyjnego,   a   tylko środowiska   graficznego,   w   którym   można   by   uruchamiać   aplikacje.   Windows   1.0   zawierał   własne   sterowniki kart   graficznych,   myszy,   klawiatur,   drukarek   i   portów   komunikacji   szeregowej.   Aplikacje   miały   w   założeniu wyłącznie    wywoływać    elementy    API    oparte    na    tych    sterownikach.    Biorąc    pod    uwagę    ówcześnie    bardzo ograniczoną   obsługę   grafiki   w   systemie   MS-DOS   i   równie   ograniczoną   użyteczność   pozostałych   usług   systemu, aplikacje   DOS-owe   musiały   odwoływać   się   bezpośrednio   do   urządzeń   (lub   czasami   do   BIOS-u   komputera) podczas   wykonywania   swoich   zadań.   Środowisko   Windows   1.0   nie   było   wiec   front-endem   dla   MS-DOS,   gdyż uzupełniało    i    częściowo    zastępowało    jego    funkcje.    Poziom    zastępowania    usług    DOS-owych    wzrastał    w kolejnych edycjach produktu.   Pewne   cechy   Windows   1.0   wskazują   jednak   na   to,   że   termin   "front-end   dla   MS-DOS"   jest   uzasadniony. Przykładem   może   być   stosowanie   dosowego   mechanizmu   obsługi   plików   i   wynikający   z   tego   fakt,   że   Windows nie   mógł   działać   samodzielnie.   Kolejną   "front-endową"   cechą   jest   to,   że   Windows   udostępniał   aplikacjom możliwość   wywoływania   funkcji,   z   których   wiele   było   wykonywanych   za   pomocą   o   wiele   prostszych   funkcji   w środowisku MS-DOS.
Histroia wersji Pierwsza   edycja   Windows,   która   trafiła   do   sprzedaży   nosiła   naprawdę   numer   1.01.   Po   świecie   informatyki krążyły    pogłoski,    że    natychmiast    po    pojawieniu    się    wersji    1.0    odkryto    poważny    błąd    dotyczący    obsługi klawiatury     przez     środowisko.     Pogłoska     ta     jednak     została     dość     konsekwentnie     obalona     przez     kilka wiarygodnych   źródeł   i   czynionych   przez   nie   komentarzy   w   odniesieniu   do   historii   wydania   Windows   1.0. Przykładem   może   być   stwierdzenie   Bena   Armstronga,   menedżera   zespołu   programowego   do   spraw   maszyn wirtualnych:   ...niewiele   osób   wie,   że   Windows   1.0   naprawdę   nigdy   się   nie   pojawił.   Była   to   wersja   środowiska   Windows pokazana   na   targach   Comdex   w   1983.   Dopiero   14   miesięcy   później   Microsoft   wprowadził   na   rynek   publiczny środowisko Windows 1.01, w którym wyeliminował kilka pomniejszych błędów. Wersja   1.02,   która   zadebiutowała   na   rynku   w   maju   1986,   była   edycją   międzynarodową,   dostępną   w   kilku językach europejskich.   Wersja   1.03,   datowana   na   sierpień   1986,   była   przeznaczona   wyłącznie   na   rynek   amerykański   i   wyposażona   w dodatki   stawiające   ją   na   równi   z   edycją   międzynarodową.   Wprowadzono   do   niej   sterowniki   do   klawiatur europejskich oraz dodatkowe sterowniki drukarek i monitorów.   Wersja    1.04,    która    pojawiła    się    w    kwietniu    1987,    udostępniała    możliwość    korzystania    z    nowych    kart graficznych    standardu    VGA    opracowanych    przez    IBM    dla    komputerów    PS/2.    W    tym    samym    czasie przedsiębiorstwa   Microsoft   i   IBM   ogłosiły   rozpoczęcie   wspólnych   prac   nad   systemem   operacyjnym   OS/2   oraz rozwiązaniem    graficznego    interfejsu    użytkownika    pod    nazwą    Presentation    Manager.    Proponowane    przez obydwa przedsiębiorstwa rozwiązanie miało być następcą zarówno MS-DOSu jak i Windows.   Linia   1.0x   środowisk   Windows   została   zakończona   w   listopadzie   1987,   kiedy   na   rynku   pojawił   się   Windows 2.0. Microsoft przestał wspierać ten system 31 grudnia 2001.
Szczegóły Wymagania   systemowe   środowiska   Windows   1.0   określono   następująco:   system   operacyjny   MS-DOS   2.0,   256 kilobajtów pamięci RAM, dwa dwustronne napędy dyskietek lub dysk twardy.   Pierwsza    wersja    Windows    uruchamiała    program    powłoki    znany    jako    MS-DOS    Executive.    Dostępne    w środowisku   programy   to:   Calculator   (kalkulator),   Calendar   (kalendarz),   Cardfile   (kartoteka),   Clipoard   Viewer (podgląd    Schowka),    Clock    (zegar),    Control    Panel    (panel    sterowania),    Notepad    (notatnik),    Paint    (program graficzny), Reversi (gra planszowa), Terminal (okno terminala), Write (edytor tekstu) i wiersz poleceń.   Ograniczeniem   systemu   było   to,   że   okna   nie   mogły   na   siebie   wzajemnie   nachodzić,   a   jedynie   sąsiadować   ze sobą. Nad oknami mogły pojawiać się tylko pola dialogowe.   Pliki   wykonywalne   Windows   1.0,   mimo   tego   samego   rozszerzenia   co   wykonywalne   pliki   MS-DOS   (.exe)   oraz mimo    takiego    samego    nagłówka,    nie    zawierały    jeszcze    porcji    kodu    odpowiedzialnej    za    wyświetlenie komunikatu    "Ten    program    wymaga    Microsoft    Windows"    (This    program    requires    Microsoft    Windows)    i zakończenie   pracy   aplikacji.   Nagłówek   był   za   to   napisany   tak,   by   system   operacyjny   odrzucał   program   z komunikatem "Program zbyt duży do umieszczenia w pamięci" (Program too big to fit in memory).   Od   samego   początku   twórcom   Windows   zależało   na   umożliwieniu   wielozadaniowej   pracy,   choć   z   początku względy    te    miały    być    przyznane    tylko    programom    natywnym,    a    stosowane    rozwiązania    nie    obejmowały wielozadaniowości   z   wywłaszczeniem.   Programy   Windows   miały   więc   własne   paski   menu,   nie   korzystały   na przykład ze wspólnego paska na górze ekranu, jak rozwiązali to twórcy komputerów Apple Macintosh.   Początkowo    twórcy    Windows    zakładali    umieszczenie    rozwijanych    menu    na    dole    każdego    okna,    co    było popularnym   rozwiązaniem   w   ówczesnych   programach   dla   systemu   MS-DOS.   Zmianę   wprowadzono   jeszcze przed wydaniem wersji 1.01. W wersji pokazanej w 1983 roku w czasopiśmie BYTE istnieje takie rozwiązanie.
Minimalne Zalecane MS-DOS 2.0 MS-DOS 3.1 Dwa napędy dyskietek DS (double-sided) lub dysk twardy Dwa napędy dyskietek DS (double-sided) i dysk twardy ok. 5 MB Co najmniej 256 kB RAM 512 kB RAM Możliwość pracy w trybie graficznym Klawiatura i mysz
Wymagania producenta
Konkurencja dla platformy IBM PC Historia   rozwoju   Microsoft   Windows   sięga   września   1981,   kiedy   to   rozpoczęto   prace   nad   projektem   o   nazwie "Interface   Manager".   Pierwsza   prezentacja   projektu   odbyła   się   10   listopada   1983   już   pod   nazwą   "Microsoft Windows".   Dwa   lata,   które   upłynęły   od   ogłoszenia   projektu   do   debiutu   rynkowego   spowodowały,   że   do produktu   niektórzy   przyczepili   "etykietkę"   proklamującą   go   jako   vaporware   –   zapowiadany   od   dawna   produkt, który    nigdy    nie    ujrzy    światła    dziennego.    Wstępnie    zapowiadana    wersja    Windows    tak    dalece    swoją funkcjonalnością    przypominała    zachowanie    komputerów    Macintosh,    że    Microsoft    musiał    poczynić    w środowisku   daleko   idące   zmiany.   Z   tej   właśnie   przyczyny,   mimo   że   technicznie   było   to   możliwe,   pierwsza wersja   Windows   nie   oferowała   użytkownikom   zachodzących   na   siebie   okien.   Zapowiedź   pojawienia   się   w   roku 1985   nakładki   Windows   na   pewno   nie   pomogła   popularności   środowiska   Visi   On   przedsiębiorstwa   VisiCorp, które   pojawiło   się   w   tym   samym   okresie.   Jednak   nawet   będąc   już   w   sprzedaży,   Windows   nie   zyskiwał   daleko idącej   popularności,   co   wskazywało   na   fakt,   że   rynek   PC   nie   był   jeszcze   przygotowany   na   zmianę   środowiska operacyjnego   z   MS-DOS   (spowodowane   to   było   mizernymi   osiągami   zarówno   Windows   jak   i   wydajności ówczesnego sprzętu PC).   Innym   oferowanym   w   tym   czasie   na   platformę   PC   rozwiązaniem   graficznym   był   GEM.   Wyglądał   o   wiele lepiej,   przede   wszystkim   dlatego,   że   powielał   wiele   rozwiązań   z   interfejsu   Macintosha,   na   przykład   kosz   (który Microsoft   wprowadził   dopiero   w   Windows   95)   i   ogólną   interakcję   z   pulpitem   (np.   DnD).   GEM   został   w   końcu wykorzystany   jako   standardowy   interfejs   dla   komputerów   Atari   serii   ST,   opartych   na   procesorach   Motorola 68000   i   późniejszych   (czasami   nazywano   je   nawet   "Jackintoshami"   od   nazwiska   właściciela   przedsiębiorstwa, Jacka   Tramiela).   Podobieństwo   GEM   do   systemu   Macintosh   sprawiło   później   producentowi   tego   pierwszego, przedsiębiorstwu   Digital   Research   trochę   kłopotów   prawnych.   w   wyniku   których   niezbędna   była   dezaktywacja pewnych cech wyglądu i zachowania pulpitu, nie dotykając przy tym działania aplikacji.   GEM   z   założenia   nie   oferował   jednak   użytkownikom   wielozadaniowości,   niezbędne   więc   było   zamykanie aktualnie   używanego   programu   przed   uruchomieniem   innego.   Wczesne   programy   działające   w   GEM,   takie   jak GEM   Draw   niekiedy   cechowały   się   dziwactwami   w   obrębie   menu   File,   takimi   jak   choćby   Close   (to   Edit), pomagającymi w przełączaniu się między aplikacjami. Jednak   droga   do   wielozadaniowości   była   otwarta   już   w   pierwszej   wersji   systemu   (dla   Atari   ST)   poprzez   tzw. akcesoria, następnie wciąż ewoluowała aż do aplikacji typu Winamp już w latach 80.   Alternatywnym   środowiskiem   wielozadaniowym,   które   pojawiło   się   tuż   przed   Windows   był   Desqview,   wydany przez   IBM   jako   następca   TopView   z   roku   1984.   Wstępnie   nie   było   ono   wyposażone   w   możliwości   pracy   w trybie    graficznym,    ale    uruchamiało    wielozadaniowo    aplikacje    DOS-owe    w    oddzielnych    oknach,    pod warunkiem,   że   aplikacje   te   nie   zachowywały   się   w   nieprzewidywalny   sposób   lub   jeśli   miały   odpowiednio skonstruowaną procedurę ładującą, poprawiającą w locie ich zachowanie.   W   wyniku   ostrej   konkurencji   na   polu   graficznych   środowisk   operacyjnych   Microsoft   zdołał   przejąć   zaledwie część   rynku.   Sytuacja   zmieniła   się,   gdy   w   styczniu   1987   na   rynku   pojawił   się   program   Aldus   PageMaker   w wersji   dla   Windows.   Był   on   pierwszym   programem   do   składu   publikacji   (DTP)   zrealizowanym   w   technologii WYSIWYG    dla    platformy    PC.    Niektórzy    historycy    świata    komputerów    uważają,    że    pojawienie    się    tego programu    to    początek    sukcesu    Microsoft    Windows.    Kolejnymi    powodami    do    zakupu    środowiska    były okienkowe wersje programów Corel i Excel.   Jednak   cały   czas   ilość   dostępnego   oprogramowania   była   niewystarczająca   (kilka   pozycji)   oraz   aplikacje   te wykazywały   szereg   wad   typowych   dla   architektury   x86   jak:   powolność,   zbyt   duże   wymagania   sprzętowe   i   inne. Dopiero   wersje   3.x   systemu   Windows   zyskały   na   tyle   dużą   np.   popularność,   aby   wreszcie   konkurować   na rynku GUI z przedsiębiorstwami Apple, Atari i Commodore.