Windows 1.x
– rodzina graficznych interfejsów użytkownika (GUI) przedsiębiorstwa Microsoft
Windows
1.0
to
16-bitowe
graficzne
środowisko
operacyjne,
które
do
sprzedaży
trafiło
20
listopada
1985,
choć
jego
nadejście
ogłoszono
w
miesięczniku
Byte
już
w
listopadzie
1982.
Było
ono
pierwszą
próbą
wprowadzenia
na
rynek
środowiska operacyjnego opartego na wielozadaniowym graficznym interfejsie użytkownika dla platformy PC.
Windows 1.x
Logo systemu
Interfejs użytkownika
Menedżer plików MS-DOS
Właściwości
Wersja
1.0
jako
jedyna
pozwalała
na
ograniczone
uruchamianie
aplikacji
MS-DOS
w
trybie
wielozadaniowym,
koncentrując
się
raczej
na
stworzeniu
standardów
interakcji
z
użytkownikiem,
modelu
uruchamiania
aplikacji
i
stabilnego
interfejsu
programowania
aplikacji
(API)
natywnych
do
późniejszego
wykorzystania.
Dzięki
silnemu
wsparciu
Microsoftu
w
kwestiach
kompatybilności
wstecznej,
nie
tylko
możliwe
jest
ogólnie
bezproblemowe
uruchamianie
przeznaczonych
dla
Windows
1.0
programów
na
nowszych
wersjach
systemu,
ale
nawet
rekompilacja
ich
kodu
źródłowego
i
w
ten
sposób
tworzenie
względnie
nowoczesnych
aplikacji
po
drobnych
przeróbkach.
Windows
1.0
często
uznawano
za
"front-end"
dla
systemu
operacyjnego
MS-DOS
–
określenie
to
dotyczyło
również
późniejszych
wersji
programu.
Rzeczywiście,
samo
środowisko
uruchamiane
było
z
linii
poleceń
DOS-
u,
programy
napisane
dla
Windows
mogły
wywoływać
funkcje
MS-DOS,
a
same
były,
podobnie,
jak
w
DOS-
ie,
zawarte
w
plikach
o
rozszerzeniu
.exe.
Pliki
.exe
stosowane
w
Windows
miały
jednak
własny
format
–
"nowy
wykonywalny"
(
New
Executable,
NE
)
–
który
mógł
być
przetwarzany
tylko
w
środowisku
Windows
i
który
pozwalał
między
innymi
na
ładowanie
porcji
kodu
i
danych
na
żądanie.
Aplikacje
w
założeniach
miały
odwoływać
się
do
pamięci
tylko
poprzez
system
zarządzania
pamięci
Windows,
który
tworzył
programowy
model
pamięci
wirtualnej,
co
pozwalało
na
uruchamianie
aplikacji
przekraczających
swoimi
rozmiarami
dostępną w komputerze pamięć operacyjną.
Traktowanie
Windows
jako
wyłącznie
nakładki
kosmetycznej
na
MS-DOS
jest
mniej
uzasadnione,
jeśli
weźmie
się
pod
uwagę
fakt,
że
prace
Microsoftu
nie
zmierzały
do
stworzenia
nowego
systemu
operacyjnego,
a
tylko
środowiska
graficznego,
w
którym
można
by
uruchamiać
aplikacje.
Windows
1.0
zawierał
własne
sterowniki
kart
graficznych,
myszy,
klawiatur,
drukarek
i
portów
komunikacji
szeregowej.
Aplikacje
miały
w
założeniu
wyłącznie
wywoływać
elementy
API
oparte
na
tych
sterownikach.
Biorąc
pod
uwagę
ówcześnie
bardzo
ograniczoną
obsługę
grafiki
w
systemie
MS-DOS
i
równie
ograniczoną
użyteczność
pozostałych
usług
systemu,
aplikacje
DOS-owe
musiały
odwoływać
się
bezpośrednio
do
urządzeń
(lub
czasami
do
BIOS-u
komputera)
podczas
wykonywania
swoich
zadań.
Środowisko
Windows
1.0
nie
było
wiec
front-endem
dla
MS-DOS,
gdyż
uzupełniało
i
częściowo
zastępowało
jego
funkcje.
Poziom
zastępowania
usług
DOS-owych
wzrastał
w
kolejnych edycjach produktu.
Pewne
cechy
Windows
1.0
wskazują
jednak
na
to,
że
termin
"front-end
dla
MS-DOS"
jest
uzasadniony.
Przykładem
może
być
stosowanie
dosowego
mechanizmu
obsługi
plików
i
wynikający
z
tego
fakt,
że
Windows
nie
mógł
działać
samodzielnie.
Kolejną
"front-endową"
cechą
jest
to,
że
Windows
udostępniał
aplikacjom
możliwość
wywoływania
funkcji,
z
których
wiele
było
wykonywanych
za
pomocą
o
wiele
prostszych
funkcji
w
środowisku MS-DOS.
Histroia wersji
Pierwsza
edycja
Windows,
która
trafiła
do
sprzedaży
nosiła
naprawdę
numer
1.01.
Po
świecie
informatyki
krążyły
pogłoski,
że
natychmiast
po
pojawieniu
się
wersji
1.0
odkryto
poważny
błąd
dotyczący
obsługi
klawiatury
przez
środowisko.
Pogłoska
ta
jednak
została
dość
konsekwentnie
obalona
przez
kilka
wiarygodnych
źródeł
i
czynionych
przez
nie
komentarzy
w
odniesieniu
do
historii
wydania
Windows
1.0.
Przykładem
może
być
stwierdzenie
Bena
Armstronga,
menedżera
zespołu
programowego
do
spraw
maszyn
wirtualnych:
...niewiele
osób
wie,
że
Windows
1.0
naprawdę
nigdy
się
nie
pojawił.
Była
to
wersja
środowiska
Windows
pokazana
na
targach
Comdex
w
1983.
Dopiero
14
miesięcy
później
Microsoft
wprowadził
na
rynek
publiczny
środowisko Windows 1.01, w którym wyeliminował kilka pomniejszych błędów.
Wersja
1.02,
która
zadebiutowała
na
rynku
w
maju
1986,
była
edycją
międzynarodową,
dostępną
w
kilku
językach europejskich.
Wersja
1.03,
datowana
na
sierpień
1986,
była
przeznaczona
wyłącznie
na
rynek
amerykański
i
wyposażona
w
dodatki
stawiające
ją
na
równi
z
edycją
międzynarodową.
Wprowadzono
do
niej
sterowniki
do
klawiatur
europejskich oraz dodatkowe sterowniki drukarek i monitorów.
Wersja
1.04,
która
pojawiła
się
w
kwietniu
1987,
udostępniała
możliwość
korzystania
z
nowych
kart
graficznych
standardu
VGA
opracowanych
przez
IBM
dla
komputerów
PS/2.
W
tym
samym
czasie
przedsiębiorstwa
Microsoft
i
IBM
ogłosiły
rozpoczęcie
wspólnych
prac
nad
systemem
operacyjnym
OS/2
oraz
rozwiązaniem
graficznego
interfejsu
użytkownika
pod
nazwą
Presentation
Manager.
Proponowane
przez
obydwa przedsiębiorstwa rozwiązanie miało być następcą zarówno MS-DOSu jak i Windows.
Linia
1.0x
środowisk
Windows
została
zakończona
w
listopadzie
1987,
kiedy
na
rynku
pojawił
się
Windows
2.0. Microsoft przestał wspierać ten system 31 grudnia 2001.
Szczegóły
Wymagania
systemowe
środowiska
Windows
1.0
określono
następująco:
system
operacyjny
MS-DOS
2.0,
256
kilobajtów pamięci RAM, dwa dwustronne napędy dyskietek lub dysk twardy.
Pierwsza
wersja
Windows
uruchamiała
program
powłoki
znany
jako
MS-DOS
Executive.
Dostępne
w
środowisku
programy
to:
Calculator
(kalkulator),
Calendar
(kalendarz),
Cardfile
(kartoteka),
Clipoard
Viewer
(podgląd
Schowka),
Clock
(zegar),
Control
Panel
(panel
sterowania),
Notepad
(notatnik),
Paint
(program
graficzny), Reversi (gra planszowa), Terminal (okno terminala), Write (edytor tekstu) i wiersz poleceń.
Ograniczeniem
systemu
było
to,
że
okna
nie
mogły
na
siebie
wzajemnie
nachodzić,
a
jedynie
sąsiadować
ze
sobą. Nad oknami mogły pojawiać się tylko pola dialogowe.
Pliki
wykonywalne
Windows
1.0,
mimo
tego
samego
rozszerzenia
co
wykonywalne
pliki
MS-DOS
(.exe)
oraz
mimo
takiego
samego
nagłówka,
nie
zawierały
jeszcze
porcji
kodu
odpowiedzialnej
za
wyświetlenie
komunikatu
"Ten
program
wymaga
Microsoft
Windows"
(This
program
requires
Microsoft
Windows)
i
zakończenie
pracy
aplikacji.
Nagłówek
był
za
to
napisany
tak,
by
system
operacyjny
odrzucał
program
z
komunikatem "Program zbyt duży do umieszczenia w pamięci" (Program too big to fit in memory).
Od
samego
początku
twórcom
Windows
zależało
na
umożliwieniu
wielozadaniowej
pracy,
choć
z
początku
względy
te
miały
być
przyznane
tylko
programom
natywnym,
a
stosowane
rozwiązania
nie
obejmowały
wielozadaniowości
z
wywłaszczeniem.
Programy
Windows
miały
więc
własne
paski
menu,
nie
korzystały
na
przykład ze wspólnego paska na górze ekranu, jak rozwiązali to twórcy komputerów Apple Macintosh.
Początkowo
twórcy
Windows
zakładali
umieszczenie
rozwijanych
menu
na
dole
każdego
okna,
co
było
popularnym
rozwiązaniem
w
ówczesnych
programach
dla
systemu
MS-DOS.
Zmianę
wprowadzono
jeszcze
przed wydaniem wersji 1.01. W wersji pokazanej w 1983 roku w czasopiśmie BYTE istnieje takie rozwiązanie.
Wymagania producenta
Konkurencja dla platformy IBM PC
Historia
rozwoju
Microsoft
Windows
sięga
września
1981,
kiedy
to
rozpoczęto
prace
nad
projektem
o
nazwie
"Interface
Manager".
Pierwsza
prezentacja
projektu
odbyła
się
10
listopada
1983
już
pod
nazwą
"Microsoft
Windows".
Dwa
lata,
które
upłynęły
od
ogłoszenia
projektu
do
debiutu
rynkowego
spowodowały,
że
do
produktu
niektórzy
przyczepili
"etykietkę"
proklamującą
go
jako
vaporware
–
zapowiadany
od
dawna
produkt,
który
nigdy
nie
ujrzy
światła
dziennego.
Wstępnie
zapowiadana
wersja
Windows
tak
dalece
swoją
funkcjonalnością
przypominała
zachowanie
komputerów
Macintosh,
że
Microsoft
musiał
poczynić
w
środowisku
daleko
idące
zmiany.
Z
tej
właśnie
przyczyny,
mimo
że
technicznie
było
to
możliwe,
pierwsza
wersja
Windows
nie
oferowała
użytkownikom
zachodzących
na
siebie
okien.
Zapowiedź
pojawienia
się
w
roku
1985
nakładki
Windows
na
pewno
nie
pomogła
popularności
środowiska
Visi
On
przedsiębiorstwa
VisiCorp,
które
pojawiło
się
w
tym
samym
okresie.
Jednak
nawet
będąc
już
w
sprzedaży,
Windows
nie
zyskiwał
daleko
idącej
popularności,
co
wskazywało
na
fakt,
że
rynek
PC
nie
był
jeszcze
przygotowany
na
zmianę
środowiska
operacyjnego
z
MS-DOS
(spowodowane
to
było
mizernymi
osiągami
zarówno
Windows
jak
i
wydajności
ówczesnego sprzętu PC).
Innym
oferowanym
w
tym
czasie
na
platformę
PC
rozwiązaniem
graficznym
był
GEM.
Wyglądał
o
wiele
lepiej,
przede
wszystkim
dlatego,
że
powielał
wiele
rozwiązań
z
interfejsu
Macintosha,
na
przykład
kosz
(który
Microsoft
wprowadził
dopiero
w
Windows
95)
i
ogólną
interakcję
z
pulpitem
(np.
DnD).
GEM
został
w
końcu
wykorzystany
jako
standardowy
interfejs
dla
komputerów
Atari
serii
ST,
opartych
na
procesorach
Motorola
68000
i
późniejszych
(czasami
nazywano
je
nawet
"Jackintoshami"
od
nazwiska
właściciela
przedsiębiorstwa,
Jacka
Tramiela).
Podobieństwo
GEM
do
systemu
Macintosh
sprawiło
później
producentowi
tego
pierwszego,
przedsiębiorstwu
Digital
Research
trochę
kłopotów
prawnych.
w
wyniku
których
niezbędna
była
dezaktywacja
pewnych cech wyglądu i zachowania pulpitu, nie dotykając przy tym działania aplikacji.
GEM
z
założenia
nie
oferował
jednak
użytkownikom
wielozadaniowości,
niezbędne
więc
było
zamykanie
aktualnie
używanego
programu
przed
uruchomieniem
innego.
Wczesne
programy
działające
w
GEM,
takie
jak
GEM
Draw
niekiedy
cechowały
się
dziwactwami
w
obrębie
menu
File,
takimi
jak
choćby
Close
(to
Edit),
pomagającymi w przełączaniu się między aplikacjami.
Jednak
droga
do
wielozadaniowości
była
otwarta
już
w
pierwszej
wersji
systemu
(dla
Atari
ST)
poprzez
tzw.
akcesoria, następnie wciąż ewoluowała aż do aplikacji typu Winamp już w latach 80.
Alternatywnym
środowiskiem
wielozadaniowym,
które
pojawiło
się
tuż
przed
Windows
był
Desqview,
wydany
przez
IBM
jako
następca
TopView
z
roku
1984.
Wstępnie
nie
było
ono
wyposażone
w
możliwości
pracy
w
trybie
graficznym,
ale
uruchamiało
wielozadaniowo
aplikacje
DOS-owe
w
oddzielnych
oknach,
pod
warunkiem,
że
aplikacje
te
nie
zachowywały
się
w
nieprzewidywalny
sposób
lub
jeśli
miały
odpowiednio
skonstruowaną procedurę ładującą, poprawiającą w locie ich zachowanie.
W
wyniku
ostrej
konkurencji
na
polu
graficznych
środowisk
operacyjnych
Microsoft
zdołał
przejąć
zaledwie
część
rynku.
Sytuacja
zmieniła
się,
gdy
w
styczniu
1987
na
rynku
pojawił
się
program
Aldus
PageMaker
w
wersji
dla
Windows.
Był
on
pierwszym
programem
do
składu
publikacji
(DTP)
zrealizowanym
w
technologii
WYSIWYG
dla
platformy
PC.
Niektórzy
historycy
świata
komputerów
uważają,
że
pojawienie
się
tego
programu
to
początek
sukcesu
Microsoft
Windows.
Kolejnymi
powodami
do
zakupu
środowiska
były
okienkowe wersje programów Corel i Excel.
Jednak
cały
czas
ilość
dostępnego
oprogramowania
była
niewystarczająca
(kilka
pozycji)
oraz
aplikacje
te
wykazywały
szereg
wad
typowych
dla
architektury
x86
jak:
powolność,
zbyt
duże
wymagania
sprzętowe
i
inne.
Dopiero
wersje
3.x
systemu
Windows
zyskały
na
tyle
dużą
np.
popularność,
aby
wreszcie
konkurować
na
rynku GUI z przedsiębiorstwami Apple, Atari i Commodore.